Uitkijkplatform en toeristische trap ENCI-groeve Maastricht
Opdrachtgever: Natuurmonumenten en de ENCI
Architect: Rademacher & De Vries
Aannemer: Knols Projects
Bekijk ook het filmpje van de uitvoering 
Cobouw artikel 15-10-2014
Een uitkragend platform en een vervaarlijk langs een mergelwand scherende trap bieden vanaf volgend jaar een spectaculaire toegang tot de Enci-groeve.
Terwijl tot 2018 mergel wordt gewonnen en er daarna nog cement wordt geproduceerd wordt de groeve in de Sint-Pietersberg stap voor stap omgebouwd tot een natuur- en recreatiegebied. Vorige week plaatste de ontwikkelingsmaatschappij Enci-gebied een bouwbord voor een spectaculaire entree naar de groeve. Zodra het definitief ontwerp klaar is zal over een paar weken de aanbesteding plaatsvinden. De bouw kan dan begin volgend jaar van start zodat de entree in de zomer in gebruik genomen kan worden.
Beleving in nietigheid
Men bedacht voor de entree vanaf de Maastrichtse Luikerweg een uitkijkplatform dat 18 meter uitkraagt en een adembenemende blik biedt op de groeve tientallen meters lager. Het is, in de woorden van directeur Peter Mergelsberg van de ontwikkelingsmaatschappij “een beleving in nietigheid in optima forma”. De tocht over de trap die daarna volgt voert de bezoekers stap voor stap door de geologische geschiedenis tientallen miljoenen jaren terug in de tijd.
Constructeur Lou Castermans uit Maastricht legt momenteel de laatste hand aan het constructief ontwerp voor platform en trap. Het ijzingwekkend uitkragende platform wordt met grote stalen kokerliggers uitgevoerd. De kokers verlopen van bijna 2 meter hoogte bij het begin naar een halve meter bij de uiteinden. Ze worden samengesteld uit staalplaat van 1,5 centimeter dik en bevestigd aan een betonnen ankerblok van 100 kuub. Tussen de twee liggers op 3 meter afstand van elkaar komen stalen roosters te liggen. “Dat vond de architect spannend. Voor sommige bezoekers zal dat wat veel van het goede zijn”, realiseert Castermans zich, “maar zij kunnen de luie betonnen trap nemen die wordt aangebracht in de zone waarin de deklagen boven op het mergelpakket onder een helling van zo’n 30 graden wordt afgegraven.”
Eenmaal aangekomen op het mergelpakket gaat de trap over in een staalconstructie die vervaarlijk aan de bijna loodrechte mergelwand komt te hangen. Castermans is van plan de stalen trap van bordes naar bordes te laten lopen en alleen de bordessen aan de mergelwand te verankeren. Hoe precies, is een van die punten die hij momenteel uitdoktert. “Het kunnen een soort dywidag-staven worden die zo’n 6 meter in de mergel worden ingeboord en vervolgens afgevuld met mortel. Maar het kan ook zijn dat zware HEA-profielen van de bordessen rechtstreeks in de wand worden verankerd.”
In dat laatste geval zouden er veel grotere gaten geboord moeten worden. Rond 400 millimeter in plaats van rond 120 millimeter. De gaten voor die profielen hoeven wel weer minder diep, zo’n 3 tot 4 meter. “En mergel is zacht dus dat is het probleem niet. Zelfs niet vanuit een vaste of mobiele kraan. De reactiekrachten zijn te overzien.”
De optie met de direct ingeboorde HEA-profielen heeft volgens de constructeur als voordeel dat er geen zware kopplaat nodig is. Om het visueel slank te houden zou die kopplaat weer ingekast moeten worden in de mergelwand en afgesmeerd. Het is vooral dat laatste waarover hij zich samen met de architect zorgen maakt. “Want het is maar de vraag hoe lang die mortel op zijn plek blijft. We zijn niet zozeer beducht voor de constructie, maar wel voor de esthetiek. Het moet er na tien jaar per slot van rekening nog steeds goed uitzien.”
Zo’n 50 meter onder het uitkijkplatform waar ze begonnen komen de bezoekers uit op een plateau waar ze oude mergelgangen kunnen bezoeken. Voor de echte bodem van de groeve moeten ze nog tientallen meters afdalen, moe hoe dat precies gaat gebeuren weet directeur Mergelsberg van ontwikkelingsmaatschappij Enci-gebied nog niet. “Waarschijnlijk komt er een langzaam aflopend talud gemaakt van vuursteen, of silex. Dat komt in grote hoeveelheden vrij bij de mergelwinning, dus daarvan hebben we voldoende voorhanden.”
Rekenbelasting
Het uitkijkplatform is berekend op een gebruikelijke belasting voor utiliteitsbouw van 500 kg/m2. Dat komt neer op zes tot zeven man per vierkante meter. Mocht in de groeve een popconcert plaatsvinden en op het 18 meter uitkragende platform staan vierhonderd man te swingen, dan maakt constructeur Lou Castermans zich geen zorgen. “Daar is het allemaal op berekend. Er zit nog een flinke veiligheidsmarge op.”
Cobouw – 15-10-2014.
Architectenweb.nl 9-10-2014
Op de Sint-Pietersberg, ten zuiden van Maastricht, is op 8 oktober een symbolische start gemaakt met de realisatie van een toeristische trap met uitkijkplatform. Het ontwerp is van Rademacher & de Vries Architecten uit Amsterdam en Zürich.
Opdrachtgever van de Luikerwegtrap is de Stichting Ontwikkelingsmaatschappij ENCI-gebied. De trap zal over een hoogte van vijftig meter afdalen vanaf het heuvelplateau van de Sint-Pietersberg, tussen de oude Luikerweg en ENCI-groeve.
Geologieroute
Het bovenste deel van de trap vormt een entree naar de groeve; vervolgens leidt een weg door de bosrand naar een punt met uitzicht over de groeve. Het tweede deel van de trap is een rustige afdaling over zeventien meter met verschillende zitplekken. Tijdens de afdaling krijgen bezoekers op meerdere plekken informatie over de geologische opbouw van de route.
Dit deel van de afdaling leidt tot aan het kalksteenpakket Maastrichtien, de jongste geologische laag van de Krijtperiode (72 tot 66 miljoen jaar geleden). Bij de laatste twintig meter is de afdaling iets steiler en loopt ze langs de mergelwand tot aan de ingang van een ondergrondse mergelgang.
Beton en staal
Vanwege de wisselende samenstelling van de ondergrond wordt de trap volgens twee methoden worden gebouwd. Het bovenste deel van de trap, dat zich in de dekgrond bevindt, wordt uitgevoerd in beton. Hier vormt de trap één geheel met de helling.
Aangekomen op het mergelpakket verandert de constructie van beton naar staal. De stalen constructie wordt in de dragende mergelwand verankerd. Langs de gehele trap komen relingen waarmee Rademacher & de Vries Architecten een eenheid smeedt tussen de verschillende delen.
Uitzichtplatform
Op veertig meter boven de bodem van de groeve wordt bij de trap een uitzichtpunt gerealiseerd. Het architectenbureau heeft dit ontworpen als een langwerpig, stalen platform dat zich vanuit de bosrand over de groeverand strekt. "De waaghalzen die dit plateau betreden, krijgen een beleving in nietigheid in optima forma", aldus de Ontwikkelingsmaatschappij ENCI-gebied.
